Чӑваш Енри ял хуҫалӑх предприятийӗсемпе хресчен-фермер хуҫалӑхӗсенче ҫуртрисене ҫураки валли хатӗрлеҫҫӗ.
Россельхозцентрӑн Чӑваш Енри филиалӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши культурӑсен вӑрлӑхне нарӑс уйӑхӗн 12-мӗшӗ тӗлне 47,7 тонна хатӗрленӗ. Ку вӑл планпа пӑхнин 99 проценчӗ пулать. Ҫав шутран кондицие ларнин хисепӗ – 82 процент. Пилӗк районта вара паха вӑрлӑх кирлинчен те ытларах. Кондицие ларман вӑрлӑха ытти ҫӗрте те ҫине тӑрсах тасатса алаҫҫӗ. Ку ӗҫре 140 звено вӑй хурать.
Чаваш Енре ҫӗрулми туса илесси пирки калаҫнӑ. Раҫҫейре туса илекен ҫӗрулмин 25 процентне Атӑлҫи федераци округӗнче ҫитӗнтереҫҫӗ. Чӑваш Ен округра иккӗмӗш вырӑн йышӑнать, пӗрремӗшӗнче – Чулхула облаҫӗ.
Раҫҫейӗпе илес тӗк республика – 9-мӗш вырӑнта. ЧР ял хуҫалӑх министрӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, эпир ҫӗрулмине ҫининчен 3 хут ытларах туса илетпӗр. Анчах ӑна сутма йывӑртарах пулса пырать, уйрӑмах – пахалӑхсӑррине. «Эпир ҫӗрулми туса илме вӗренсе ҫитрӗмӗр, анчах ӑна тасатма, ҫума, фасофка тума хӑнӑхман», - тенӗ министр. Ку хатӗр-хӗтӗр ҫуккипе те ҫыхӑннӑ.
Министр Чӑваш Енре кӑҫал чипс туса кӑларакан предприяти хута каяссине пӗлтернӗ.
Хуҫи лашине прививка тутарасшӑн пулман. Куншӑн унӑн явап тытма тивнӗ.
Чӗрчуна лаша спорчӗн шкулӗнче усранӑ. Хуҫи ӑна прививка тутарасшӑн пулман, ҫавна май ытти чӗрчуна чир-чӗр ертес хӑрушлӑх пулнӑ.
Хуҫи лашана грипран, ринопневмонирен прививка тутарма хирӗҫленӗ. Ку кӑна мар, чӗрчуна унччен пӗрре те вакцинацилемен. Ҫӗнӗ Шупашкарти чӗрчунсен чирӗсемпе кӗрешекен станци ҫакна тупса палӑртнӑ та материалсене Россельхознадзорӑн Чӑваш Енри управленине ярса панӑ.
Лаша хуҫине административлӑ майпа явап тыттарнӑ, 500 тенкӗ штраф тӳлеттернӗ.
Чӑваш Енри препаратсемпе банана эмеллеҫҫӗ.
Юлашки ҫулсенче пирӗн тӑрӑхри предприятисем хӑйсен продукцине ют ҫӗршыва ӑсатма тытӑнчӗҫ. Иртнӗ ҫул, акӑ, Чӑваш Енри тата тепӗр 55 предприяти экспорта тухнӑ.
«Август» фирма туса кӑларакан пӗр препарат Эквадора ӑсанать. Унпа банан плантацийӗсене эмеллеҫҫӗ. Пӗлтӗр Эквадорти аграрисем 30 пин гектар лаптӑка чӑвашсен препарачӗпе сапнӑ.
Пӗлтӗрхи иккӗмӗш ҫур ҫулта Вӑрнарти фирма хӑйӗн продукцине Тунис, Алжир, Египет, Колумби, Марокко, Зимбабва тата хӑш-пӗр ҫӗршыва ӑсатнӑ. Бразилире туса илекен мамӑка та Вӑрнарти эмелпе им-ҫамлаҫҫӗ.
Россельхозцентрӑн Чӑваш Енри управленийӗн специалисчӗсем кӗрхи культурӑсем хӗл епле каҫнине тӗрӗсленӗ. Вӗсем пӗлтернӗ тӑрӑх, 64,7 пин гектар ҫинче кӗрхисем хулӑн юр айӗнче шанчӑклӑ хӗл каҫаҫҫӗ, 1,9 пин гектар ҫинче ҫеҫ – начартарах.
Юр хытса ларман. Унӑн ҫӳллӗшӗ — 15-50 см (вӑтамран — 25-27 см). Ҫӗр 1170 сантиметр таран шӑннӑ (вӑтамран — 25-35 см).
Специалистсем каланӑ тӑрӑх, хулӑн юр ӳсен-тӑрана тата тӑпрана сивӗрен аван хупланӑ.
Россельхознадзорӑн Чӑваш Енри тата Чӗмпӗр облаҫӗнчи управленине нумаях пулмасть пӗр ҫӑхав ҫитнӗ. Унта Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Пухтанкасси ялӗ патӗнче ял хуҫалӑх тӗллевӗллӗ ҫӗр ҫинче хӑйӑр кӑларнине евитленӗ.
Ҫӑхава тишкерме Россельхознадзорӑн ӗҫченӗсем рейда тухса кайнӑ. Кӑлтӑка асӑрхасан Шалти ӗҫсен министерствин Хӗрлӗ Чутай районӗнчи полицейскисене систернӗ. Вӗсене хӑйӑр кӑларакансене тупса палӑртма ыйтнӑ.
Пакунлисем карьера кам уҫнине пӗлеймен, анчах унтан хӑйӑр кӑларакан ҫынна тупса палӑртнӑ. Хӑйӑр кӑларакан ҫӗр лаптӑкне межевани туман. Апла пулсан ҫӗршӗн явапли — район администрацийӗ. Ҫӗрпе тивӗҫлипе усӑ курмалли пирки асӑрхаттарса шӑпах райадминистрацие хут ҫырса янӑ та.
Хӑйӑр кӑларнӑ ҫынна та явап тыттарӗҫ.
Кӑҫал республикӑра наркӑмӑшлӑ пултӑранпа кӗрешме тытӑнӗҫ. Хӑвӑрах пӗлетӗр ӗнтӗ: вӑл вӑйлӑ ӗрчесе кайнӑ, пур ҫӗрте те ӳсет. Вӑл ял хуҫалӑхне сиен кӳрет. Ҫитменнине, ҫынсем те унӑн сӗткенӗпе ӳтне пӗҫертеҫҫӗ.
ЧР Ял хуҫалӑх министерстви наркӑмӑшлӑ пултӑрана пӗтермелли программа хатӗрлет. Халӗ субсидисем парас йӗркене пӑхса тухаҫҫӗ.
Наркӑмӑшлӑ пултӑранпа ятарлӑ бригадӑсем кӗрешӗҫ. Вӗсене ятарлӑ хатӗр-хӗтӗрпе, тумпа, химикатсемпе тивӗҫтерӗҫ. Малтанлӑха палӑртнӑ тӑрӑх, республикӑра 300 гектар ҫӗре наркӑмӑшлӑ пултӑранран тасатмалла.
Шупашкар районӗнче качака сӗтне хатӗрлекен цех уҫӑлнӑ. «Деревенский дворик» (чӑв. «Ялти картиш») ял хуҫалӑх кооперативӗ мӗнле ӗҫленипе ЧР Элтеперӗ Олег Николаев паллашнӑ.
Предприятие ҫӗнетме республика хыснинчен укҫа уйӑрнӑ. Проект 78 миллион тенке кайса ларнӑ. Хакӑн 60 процентне патшалӑх саплаштарнӑ. Предприяти ертӳҫи Анатолий Константинов пӗлтернӗ тӑрӑх, цехра качака сӗтне те, ӗне сӗтне те хатӗрлеме пулать. Ӑна кантӑк кӗленчесене тултарма палӑртнӑ. Кооператив пайташне 27 фермер кӗнӗ. Хуҫалӑх аш-пӑш та хатӗрлет, ҫурмафабрикатсем те тӑвать.
Олег Николаев 2021 ҫулта ял хуҫалӑх продукцине хатӗрлес енӗпе ӗҫлекен кооперативсем хушма пулӑшӑва тивӗҫнине пӗлтернӗ. Хыснара ку тӗллевпе 120 миллион тенкӗ пӑхса хунӑ.
«Ҫӗрулмине мухтав» агрофирма ҫӗрулми вӑрлӑхне пробиркӑра ӳстерме пуҫланӑ. Кун пирки влаҫ органӗсен порталӗнче хыпарлаҫҫӗ.
Анчах лабораторире ҫитӗнтернӗ миниҫӗрулмисен темиҫе стади витӗр тухмалла. Вӑрлӑха микроклоналлӑ мелпе ӳстерсен ҫимӗҫе тӗрлӗ инфекци ересрен пӑшӑрханма тивмӗ, мӗншӗн тесен пробиркӑра стерильлӗ.
Агрофирма ларбораторийӗнче ҫулталӑкне 100 пине яхӑн туна ӳстерме пулать. Чӳкӗн 3-мӗшӗнче ЧР Элтеперӗ Олег Николаев Комсомольски районӗнче пулнӑ. Вӑл ун чухне ял хуҫалӑх прудукцийӗпе ӗҫлекен предприятисене пулӑшассине пӗлтернӗ.
Юпа уйӑхӗн 23-мӗшӗнче Ҫӗнӗ Шупашкарта инвестици проекчӗн иккӗмӗш тапхӑрне уҫнӑ. Сӑмах теплица комплексӗ пирки пырать. Кун пирки ЧР Ял хуҫалӑхӗн министерстви пӗлтерет.
Малашне теплицӑра ҫулталӑкне 20 пин тонна пахча ҫимӗҫ туса илӗҫ. Ҫӗнӗ теплица уҫсан 150 ӗҫ вырӑнӗ тупӑннӑ, ҫапла майпа халӗ унта 400 ҫын тӑрӑшать.
Теплица 22 гектар ҫӗре йышӑнать. Унта экологи тӗлӗшӗнчен таса помидорпа хӑяр туса илеҫҫӗ. Кашни тӑваткал метртан 70 килограмм ытла помидор, 120 килограмм ытла хӑяр туса илесшӗн.
Палӑртмалла: пӗрремӗш теплица пӗлтӗр юпа уйӑхӗнче уҫӑлнӑ.
+28.3 °C